Czy gry ortograficzne są dobrym narzędziem do nauki poprawnej pisowni?

Pisownia w języku polskim jest trudna do opanowania, ponieważ zasadom ortografii towarzyszy wiele wyjątków od reguły. Ponadto niektóre jednobrzmiące  głoski są oznaczane jedną literą albo dwuznakiem. W pierwszych latach nauki nie jest łatwo przekazać dzieciom wszystkie niuanse poprawnej pisowni. Dlatego warto szkolne treści programowe wzbogacić o atrakcyjniejsze formy edukacyjne, łączące naukę z zabawą.

Nauka ortografii nie musi być nudna

Na początku dzieci poznają pisownię poprzez odwzorowywanie prostych wyrazów, by obraz zapisanego słowa utrwalił się w pamięci dziecka. Przy wprowadzaniu większej liczby trudniejszych wyrazów, zachodzi potrzeba przekazania dzieciom szeregu zasad ortograficznych. Większości dzieci dużą trudność sprawia zapamiętywanie regułek, a problem wzrasta z chwilą gdy dochodzą do tego jeszcze wyjątki. Dlatego we wstępnej fazie nauczania mogą być pomocne gry ortograficzne, które pozwalają na utrwalenie poprawnego obrazu słów. Aktywność dziecka w tym zakresie pobudza gra Piramida ortograficzna. Jest to układanka na zasadzie domina, w której buduje się piramidę z mniejszych trójkątów. Na bokach każdego z nich znajdują się wyrazy zapisane z pustym miejscem na dopełnienie odpowiednimi znakami: h — ch, ż — rz, u — ó. To pierwszy stopień trudności.  Następnie gra wymaga umiejętności przyporządkowania boków trójkątów na zasadzie łączenia fragmentów słów w całość, po poprawnym ułożeniu mozaiki powstaje pełna piramida finalizująca zabawę. Podczas gry dziecko na pewno szybko się nie znudzi, gdyż musi zwiększyć swoją koncentrację, uwagę i myślenie logiczne. Pozytywnym wzmocnieniem jest satysfakcja z dobrze wykonanego zadania.

Jak odmieniać wyrazy?

Uzasadnieniem pisowni niektórych głosek jest pojawienie się ich odpowiedników w wyrazach pokrewnych. Na przykład: drzewo – drewniany, główka – głowa, wahadło – waga, druh – drużyna, suchy – susza. Jest to proste, o ile można się doszukać wyrazów pokrewnych w języku polskim. Są jednak słowa, których nie da się w ten sposób odmienić, na przykład król – w języku rosyjskim korol. Dzieci muszą poznać te wyjątki na zasadzie zapamiętywania wzrokowego i stałego utrwalania. Jedna z wersji Piramidy ortograficznej poświęcona jest pisowni wyrazów z wymiennym ó, h, rz, ż, ch. Wskazane są przykłady wymiany ó na o, e lub a, ż na g, ch na sz, h – na g, dz, z lub ż, rz na r. Nauka pisowni polega na poznawaniu lub poszukiwaniu słów pokrewnych albo występujących w innej formie gramatycznej. Tego rodzaju gry ortograficzne wzbogacają czynne słownictwo dziecka o szereg wyrazów pomocnych przy stosowaniu pisowni wymiennej.

Gry polecane przez pedagogów i logopedów

Piramidy ortograficzne służą również do wyrównywania fragmentarycznych niedoborów rozwoju mowy i innych procesów poznawczych. Stosowane mogą być w przypadku występowania u dzieci:

– dysleksji,

– dysortografii,

– zaburzeń słuchu fonematycznego,

– problemów z zapamiętywaniem wzrokowym,

– trudności z koncentracją.

Nauczyciele terapii pedagogicznej i reedukatorzy stosują gry ortograficzne do ćwiczeń z dziećmi mającymi problemy z nauką, u których podstaw leżą trudności z czytaniem, pisaniem ze słuchu, poprawną wymową, albo z zapamiętywaniem przekazywanych im treści. Zajęcia w formie zabawy są dla uczniów atrakcyjne, przez co łatwiej jest osiągnąć pożądane rezultaty, gry ortograficzne łączą funkcję dydaktyczną z terapeutyczną. Ograniczenie niepowodzeń szkolnych redukuje u dzieci lęk przed trudnymi sytuacjami podczas lekcji i zwiększa motywację do nauki.